واتیکان در میانه جشن‌های عید پاک، باید برای سوگواری، تشییع‌ پاپ فرانسیس و مراسم جلوس پاپ جدید آماده شود و این به معنای آمادگی همه‌جانبه تیم تشریفات مذهبی است که باید لباس‌ها و جبه‌ها و قطعات خاص تاریخی را از گنجه‌ها بیرون آورند.

پاپ فرانسیس، نخستین رهبر اهل آمریکای لاتین کلیسای کاتولیک رم که صبح دوشنبه اول اردیبهشت (۲۱ آوریل) در سن ۸۸ سالگی درگذشت، به ساده‌زیستی معروف بود و از اقامت در کاخ پاپی خودداری کرد. با این حال این به معنای ناپدید شدن عناصر نمادین کمد لباس پاپ نبود.

پاپ به‌عنوان رئیس کلیسای کاتولیک در سراسر جهان، فورا قابل‌تشخیص است، زیرا سبک ظاهری و پوشش او که دل تاریخ بیرون آمده است، با جامه‌های بلند و روان و سرپوش‌های آراسته‌، او را به‌عنوان نماد کلیسای کاتولیک به تصویر می‌کشد.

اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چه چیز باعث می‌شود پاپ شبیه پاپ به نظر برسد؟ احتمالا پوشش پاپ‌ــ یعنی لباس‌هایی که پاپ به تن می‌کند‌ــ نخستین پاسخی نیست که به ذهنتان می‌رسد، با این حال اتفاقا همین سبک لباس پاپ است که او را این اندازه متمایز و قابل شناسایی می‌کند.

این لباس‌ها نمادهای بصری مقامی‌اند که در بیش از دو هزار سال پیش ریشه دارد. آن‌ها در واقع نوعی یونیفورم‌اند؛ همان‌طور که شما برای رفتن به محل کار کت‌شلوار می‌پوشید، پاپ نیز جبه و ردا و شال مخصوص خود را به تن می‌کند.

سبک پوشش در مورد یک شخص یا نهاد چیزهای زیادی را بیان می‌کند و سبک پاپ هم با هر چیز دیگری که در زندگی روزمره می‌بینیم، متفاوت است. بیایید به هفت قطعه لباس پاپ و داستان آن‌ها نگاهی بیندازیم.

AFP

میتر یا تاج پاپ (Mitre)

میتر پاپ یکی از قابل‌تشخیص‌ترین قطعات کمد لباس پاپ و یک سرپوش تشریفاتی است که فقط پاپ و کاردینال‌ها و اسقف‌ها مجاز به استفاده از آن‌اند. همچنین یکی از شاهانه‌ترین وسایل پاپ است که کاملا به چشم می‌آید و اغلب به زیبایی تزیین شده است.

میتر یک کلاه تاشو است که از دو قسمت یکسان تشکیل می‌شود و یک آستر داخلی که تا تقریبا نیمه ارتفاع کلاه بالا می‌رود آن را شق‌ورق و محکم نگه می‌دارد. برخی می‌گویند میتر شبیه به یک ماهی با دهان باز است. رنگ این کلاه تقریبا همیشه سفید است و با حاشیه‌های طلایی تزیین می‌شود.

نخستین شواهد از استفاده این پوشش به قرن دهم میلادی در شهر رم بازمی‌گردد؛ البته نمونه‌های اولیه‌ بیشتر شبیه تاج بودند تا کلاهی نوک‌تیز.

VATICAN

میتر نمادی از اقتدار است و گفته می‌شود ریشه‌ آن به پطرس مقدس‌ــ که او را نخستین پاپ می‌دانند‌ــ بازمی‌گردد. او در برخی سکه‌های رومی با چنین کلاهی به تصویر کشیده شده است.

در واقع، ارتفاع، جلوه‌گری و شکل منحصربه‌فرد این کلاه آن را به نوعی تاج مسیحی برای رهبر کلیسای کاتولیک تبدیل کرده است.

خبرگزاری واتیکان

شال پاپ (Stole)

شال نواری پارچه‌ای پاپ به عرض حدود ۱۰ سانتی‌متر و طول حدود دو متر عموما با نمادهای مسیحی گلدوزی شده است. برجسته‌ترین نقش گلدوزی‌شده روی آن صلیب است که در دو انتها و همچنین وسط آن، جایی که کشیش قبل از پوشیدن بر آن بوسه‌ می‌زند، دوخته شده است. شال معمولا از ابریشم بافته می‌شود.

شال کشیش‌ها که در سلسله‌مراتب کلیسای کاتولیک پایین‌تر از پاپ قرار دارند، به شکل ضربدری روی سینه قرار می‌گیرد اما شال پاپ به‌سادگی روی شانه‌ها انداخته می‌شود و دو انتهای آن آزادانه جلو بدن آویزان می‌مانند تا برای صلیب او که در مرکز سینه قرار می‌گیرد، فضایی فراهم شود.

این شال نماد زنجیرهایی است که عیسی مسیح هنگام آمادگی برای مصلوب شدن با آن‌ها بسته شد و نشان‌دهنده‌ حس فداکاری و مسئولیتی است که با مقام پاپی همراه است. پاپ هنگام نشستن بر مسندش، بار سنگینی از مسئولیت‌ها را بر دوش می‌گیرد و شال نمایانگر این تعهد عظیم است.

شیخه موزا در دیدار با پاپ - AFP

جبه (Cassock)

جبه یا لباده همان جامه بلندی که پاپ تقریبا همیشه به تن دارد و تا مچ پای او را می‌پوشاند.

اگرچه جبه در کلیسای کاتولیک امروز تا حد زیادی از مد افتاده است، یکی از اجزای اصلی لباس پاپ به شمار می‌رود. پاپ این لباس را زمانی می‌پوشد که در حال برگزاری مراسم مذهبی نیست و این لباس روزمره او است که اصطلاحا به آن «لباس خانه» می‌گویند. جبه پاپ سفید است، در حالی‌ که کشیش‌ها که در سلسله‌مراتب پایین‌ترند، اغلب جبه‌های سیاه‌ می‌پوشند.

عرقچین (zucchetto)

این تکه از لباس پاپ یک کلاه کوچک و گرد است. در بین روحانیون کاتولیک، رنگ عرقچین نشان‌دهنده رتبه استفاده‌کننده از آن است و اعضای رده پایین‌تر باید در حضور یکی از افراد رتبه بالاتر، عرقچین خود را دربیاورند. عرقچین معمولا از جنس ابریشم و از هشت بخش مثلثی تشکیل شده است که به هم دوخته شده‌اند تا شکل دایره‌ای پیدا کند.

بالاترین رنگ، یعنی سفید، مخصوص پاپ است. پس از آن، قرمز تیره (سرخ) است که کاردینال‌ها استفاده می‌کنند و سپس قرمز تاج‌خروسی یا ارغوانی مایل به قرمز (آمارانت) قرار دارد که اسقف‌ها بر سر می‌گذارند. کشیش‌ها و خادمان نیز عرقچین سیاه دارند.

یک نکته جالب در مورد عرقچین این است که اگر بازدیدکننده‌ای عرقچین خود را به پاپ هدیه دهد، پاپ اغلب عرقچین خود را برمی‌دارد و عرقچین هدیه را بر سر می‌گذارد و عرقچین قدیمی را به بازدید‌کننده هدیه می‌دهد. پاپ بندیکت شانزدهم و پاپ فرانسیس این سنت را بارها اجرا کرده‌اند.

پالیوم (Pallium)

پالیوم یکی دیگر از لباس‌های ارسی‌مانندی است که پاپ می‌پوشد. این قطعه شبیه به شال اما بسیار متفاوت از آن است. پالیوم یک حلقه‌ پارچه‌ای است که دور گردن قرار می‌گیرد و دو نوار باریک پارچه‌ای از آن آویزان می‌شود؛ یکی در جلو و یکی در پشت. این نوارها حدود پنج سانتی‌متر عرض دارند و با تکه‌هایی از سرب که با ابریشم پوشانده شده‌اند، سنگین شده‌اند تا آویزان بمانند.

این پوشش مذهبی مختص پاپ و اسقف‌های اعظم است، اما اسقف‌‌های اعظم فقط زمانی که از سریر مقدس اجازه بگیرند، مجاز به استفاده از آن‌اند؛ آن هم فقط در مراسم خاص. در حالی که پاپ می‌تواند هر زمان مایل باشد پالیوم بپوشد.

 پالیوم یکی از مقدس‌ترین لباس‌های پاپ است که فقط در مراسم‌ بسیار رسمی و جدی استفاده می‌شود.

شنل موزتا (Mozzetta)

موزتا که معمولا با شال ترکیب می‌شود، یکی از جالب‌ترین لباس‌های پاپ است. این قطعه یک شنل کوتاه تا آرنج است که شانه‌ها را می‌پوشاند و بخشی از لباس گروه کر برای اجرای دعا در مراسم عمومی هم محسوب می‌شود.

موزتا به شکلی جدایی‌ناپذیر با اقتدار پاپ گره خورده و نشانه‌ای از حاکمیت او بر کلیسای کاتولیک است.

گفتنی است که پاپ فرانسیس با امتناع از پوشیدن موزتا هنگام تصدی مقام پاپی، چالش بزرگی به وجود آورد. او با این کار، نشانه‌ای از فروتنی عمیق خود را (که برای برخی نگران‌کننده بود) به نمایش گذاشت؛ ویژگی‌ که تا پایان عمر آن را حفظ کرد.

کفش پاپی (Papal Shoes)

کفش‌های پاپی کفش‌هایی از چرمی قرمزند که پاپ هنگام حضور در فضای باز می‌پوشد. این کفش‌ها از چرم مراکشی قرمز ساخته و با قیطان طلایی تزیین شده‌اند؛ روی هر کفش نیز یک صلیب طلایی دیده می‌شود.

این کفش‌ها یکی از آخرین نمادهای باقی‌مانده به رنگ قرمز در پوشش‌های پاپی‌اند. رنگ قرمز در تاریخ، نمادی از ثروت و قدرت بود، زیرا تهیه‌ رنگ قرمز از گران‌ترین فرایندهای رنگرزی محسوب می‌شد. در واقع، در گذشته تنها امپراتور روم باستان، همسر امپراتور و پاپ می‌توانستند قرمز بپوشند.

پاپ ژان پل دوم رنگ کفش‌های پاپی را به قهوه‌ای تغییر داد، اما پاپ بندیکت شانزدهم سنت کفش قرمز را احیا کرد، چرا که این رنگ را با شهادت در مسیحیت مرتبط می‌دانست.

پاپ فرانسیس با تواضع همیشگی که داشت، رنگ کفش‌ها را به مشکی ساده تغییر داد؛ بنابراین به نظر می‌رسد کفش‌های پاپی بیشتر بیانگر سلیقه و سبک شخصی هر پاپ‌اند تا یک نمادی ثابت برای منصب پاپی.

می‌گویند که لباس شخصیت فرد را شکل می‌دهند، اما این درست نیست. در واقع، لباس‌ها درباره فرد صحبت می‌کنند. هر قطعه از پوشش پاپ هم بخشی از یک زبان مذهبی است که با کسانی که آن را می‌شناسند، صحبت می‌کند. اکنون که با این زبان بیشتر آشنا شدید، به لباس‌های پاپ در مراسم بعدی نگاهی بیندازید. ممکن است بیش از آنچه به صورت شفاهی گفته می‌شود، از شیوه لباس پوشیدن او درک کنید.